Türkiye’de finansman gider kısıtlaması, yabancı kaynak kullanımının sınırlı olmasını teşvik etmek amacıyla düzenlenen, Kurumlar Vergisi Kanunu (KVK) ve Gelir Vergisi Kanunu’nda yer alan bir uygulamadır.
⚖️ Yasal Dayanaklar ve Uygulama Başlangıcı
- 1 Ocak 2013’ten itibaren 6322 sayılı Kanun ile Türk vergi hukukuna girmiştir
- Ancak uygulama ilk olarak, 4 Şubat 2021 tarihli ve 3490 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile yürürlüğe girmiş; oran %10 olarak belirlenmiştir
- 2021 yılının ilk geçici vergilendirme döneminden itibaren geçerli sayılmıştır
📌 Kimler Uygulamanın Kapsamında?
- Bilanço esasına göre defter tutan gerçek ve tüzel kişiler (Gelir ve Kurumlar Vergisi mükellefleri).
- Finans sektörü dışındaki işletmeler (banka, finansal kuruluşlar, faktoring, finansal kiralama gibi kurumlar muaf)
📊 Uygulama Mantığı & Hesaplama Adımları
- Bilanço dönemi sonunda öz kaynak (ÖK) ile yabancı kaynak (YK) karşılaştırılır.
- YK > ÖK ise, “aşan” (YK–ÖK) kısmın oranı belirlenir.
- O dönem içinde gerçekleşen toplam finansman giderleri (faiz, kur farkı, komisyon, vade farkı, kâr payı vb.) hesaplanır.
- Bu giderler üzerinden, aşan kısmın oranıyla ağırlıklandırılır ve %10’u kabul edilmeyen gider (KKEG) olarak kaydedilir:
- Formül:
Aşan Oran (%) = (YK–ÖK) / YK Kısıtlanacak Gider = Finansman Gideri × Aşan Oran × %10 - Örneğin:
- YK=120, ÖK=80 ⇒ aşan=40, oran=40/120≈33,33%
- Gider=1 M TL ⇒ kısıtlanan tutar=1M × 33,33% × 10% ≈ 33.333 TL
- Formül:
💡 Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar
- Yatırım maliyetine eklenen faiz ve benzeri finansman giderleri, kısıtlamaya tabi değildir
- Kur farkı giderleri, 1.1.2013 sonrası alınan yabancı kaynaklara ait olmak koşuluyla hesaba dahil edilir
- Aynı kaynağa ait kur fark geliri ve giderleri mahsup edilebilir, ancak farklı kaynaklar arasında mahsup yapılamaz
- Alınan sipariş avansları gibi bakiyelerden doğan kur farkları, finansman gider kısıtlamasına dâhildir
- Adi ortaklıklar, ayrı hesaplanan finansman giderleri üzerinden yine aynı yöntemle değerlendirilir
- KDV açısından, kısıtlanan giderlere ilişkin KDV indirilmesi mümkündür, çünkü KDV Kanunu’nun 29/5 maddesi çerçevesinde desteklenir
🗓️ Uygulama Zamanlaması & Raporlama
- Geçici vergi dönemleri ve yıl sonu itibarıyla bilanço düzenlenir ve her dönemin sonunda hesaplanır
- Özel hesap dönemleri kullananlar için, 2021 ve sonrası başlayan dönemlerde geçerlidir
✅ Özet Tablo
| Adım | Açıklama |
|---|---|
| Kapsam | Finans sektörü dışındaki bilanço esaslı gerçek/tüzel kişiler |
| Başlangıç | 1.1.2021 itibarıyla %10 oranında uygulama |
| Hesap | Aşan yabancı kaynak üzerinden finansman giderinin %10’u |
| İstisnalar | Yatırıma ilave edilmiş giderler, sektör muafiyetleri |
| Kur farkı | 2013 sonrası kaynaklara ait kur farkı giderleri dahil |
| Raporlama | Her geçici vergi dönemi ve yıl sonunda bilanço sonrası |
💬 Uygulamalı Örnek
Diyelim ki 2024 yılının ilk geçici vergi döneminde:
- YK = 200 M TL, ÖK = 150 M TL
- Finansman gideri = 10 M TL
- Aşan oran = 50/200 = 25%
- KKEG = 10M × 25% × 10% = 250.000 TL
Bu tutar matrahtan düşülmeyecek ve beyannameye yansıyacaktır.
